Welke route naar een Schiphol Data Coöperatie?

De platforms van Schiphol en Overheid zijn er, maar de aansluiting tussen beide platforms is nog niet optimaal ingericht. In 2018 heeft Lambooy Logistiek in opdracht van Topsector Logistiek een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar naar publieke en private samenwerking voor datadeling in de logistieke luchtvrachtketen.

De luchtvrachtsector innoveert voortdurend. Uitdagingen liggen op vele fronten. Zo ook op het gebied van informatie-uitwisseling. Daarbij speelt samenwerking een essentiële rol. Samenwerking intern in een bedrijf, samenwerking tussen bedrijven en ook samenwerking tussen bedrijven en overheden. De transitie van papier naar papierloos transport ondersteunt dit proces. De sleutel voor effectieve samenwerking in informatie-uitwisseling ligt bij datadeling in de keten. Dat heeft veel voordelen, zoals: • Kosten worden bespaard. • Ketenprocessen, de begeleiding van vervoersstromen en de handhaving verbeteren. • Er kan slimmer gebruik gemaakt worden van de verschillende transportmogelijkheden.

Waarom dit onderzoek?

Om te komen tot datadelen in de luchtvrachtsector hebben het ministerie van IenW en de Douane samen met Schiphol cargo en Cargonaut, in het kader van de Topsector Logistiek (Single Window Handel en Transport), Lambooy Logistiek gevraagd om een oriënterend onderzoek (een voorhaalbaarheidsstudie) uit te voeren. De studie had als doel te inventariseren of er in de Schiphol luchtvrachtgemeenschap interesse is en mogelijkheden bestaan om tot datadelen te komen. Daarom de naam: Schiphol Data Coöperatie. De resultaten van dit onderzoek zijn in een rapport gepresenteerd. Het dient als een mogelijke opstart naar meer. Op basis van dit rapport zal met alle betrokken partijen worden vastgesteld of er tijd moet worden genomen om de haalbaarheid vast te stellen, dan wel te ontwikkelen (door middel van een business case) om een Schiphol Data Coöperatie daadwerkelijk te kunnen realiseren. Het is een beslissing die uiteindelijk moet worden genomen door de private bedrijven.

De belangrijkste bevindingen zijn:

1. Probleemsignalering De huidige informatie-uitwisselingsprocessen bij de luchtvrachtafhandeling op Schiphol staan datadelen tussen bedrijven, dan wel tussen bedrijven en overheden, nog niet toe. De beperkingen liggen in de technologie en bedrijfsprocessen (kan het) en de wetgeving (mag het). Voorbeelden, waarom het nog niet werkt, zijn:
2. Bedrijven: De luchtvrachtprocessen zijn complex en de sector kenmerkt zich nog altijd door een hoog gebruik van papieren documenten. E-Freight staat bij veel spelers hoog op de agenda, maar de digitaliseringsgraad in de keten is nog niet volledig.
3. Overheden: Bij de Douane (en andere toezichthouders) wordt nog erg transactiegericht gedacht en gewerkt. Logistieke schakels in de luchtvrachtketen zijn verplicht op vaste momenten informatie aan te leveren (aangiften, meldingen), terwijl informatie al eerder beschikbaar is en/of betere en aanvullende informatie in bedrijfssystemen staan. Men moet soms informatie verarmen omdat deze niet in de systemen past. Aan de andere kant wordt ook informatie opnieuw ingevoerd, omdat brondata wel beschikbaar is maar niet hergebruikt kan worden. Dit met alle kans op fouten tot gevolg.

Huidige initiatieven, lopende projecten

Er zijn al wel vele initiatieven ontplooid op Schiphol die kunnen leiden tot datadelen. Enkele van de initiatieven zijn:

1. Het Smart Cargo Mainport Programma (SCMP). Dit programma richt zich op een betere operationele keten voor alle vervoersstromen van, naar, op of via luchthaven Schiphol. In ieder geval Schiphol, Douane, Airfrance KLM Cargo, Cargonaut, ACN en diverse marktpartijen doen hieraan mee. Centraal staat de integrale keten. Er zijn al mooie resultaten geboekt met green fast lanes, milkruns, informatiestromen in de bloemen- en pharmasector en het Redesign Documentloos Goederen Volg Systeem (DGVS).
2. Het informatieplatform Schiphol Information Exchange (S.I.E.) vormt al een belangrijke basis voor een luchtvracht data coöperatie. In het datadelen door overheden, o.a. over de status van zendingen, is nog veel te verbeteren. Juridische zaken en factoren als aansprakelijkheid en privacy staan hier nog in de weg. Ook de technische infrastructuur rondom de digitale overheidspostbus kan belemmerend werken.
3. Het Single Window Maritiem en Lucht; één overheidsloket om alle informatie over huidige en toekomstige zendingen bij maritiem vervoer en luchtvracht uit te wisselen. Dit Single Window wordt verder uitgebouwd naar andere transportmodaliteiten, zodat data-uitwisseling tussen bijvoorbeeld luchtvracht en wegtransport met betrokkenheid van de overheid kan worden gefaciliteerd. De huidige initiatieven zijn waardevol. De successen zijn nog gefragmenteerd in de sector. Zij kunnen dienst doen als belangrijke bouwstenen van een overkoepelend luchtvrachtplatform. De bijdrage gaat over verbeterde efficiency en transparantie in de keten, een grotere voorspelbaarheid, een kortere verwerkingstijd, gecontroleerde flexibiliteit en lastenverlichting door een lagere administratieve druk en minder toezicht.

Stand van zaken datadelen op Schiphol

Het delen van data op Schiphol door private partijen onderling en met de overheid staat nog in de kinderschoenen. Wel leveren bedrijven data aan de overheid, maar informatiestromen die de andere kant op lopen zijn vooralsnog beperkter beschikbaar. Daarin moet nog een grote slag worden gemaakt. Het tonen van deze data is wel een absolute voorwaarde voor transparantie in de keten. Vooralsnog is meer sprake van datadistributie dan volwaardig datadelen.

Voorwaarden datadelen

Belangrijke eisen om datadelen mogelijk te maken zijn:

1. Routes van ladingen kunnen via Schiphol digitaal en eenduidig worden gevolgd door alle aangesloten ketenpartners, waaronder de luchtvaartmaatschappijen, afhandelaars, expediteurs, logistiek dienstverleners, de douane en andere toezichthouders;
2. Tijdige beschikbaarheid van informatie in het proces zorgt ervoor dat de gehele keten efficiënter functioneert;
3. Een afsprakenstelsel zodat de eigenaren van data te allen tijde de zekerheid hebben dat hun data alleen wordt ontsloten aan partijen die zij vertrouwen;
4. Een adequate juridische grondslag, vooral voor de beheersbaarheid van datadelen en de datakwaliteit;
5. Een sterke business case voor alle bedrijven, waarin ook is opgenomen: de noodzaak van kostenbesparing, de toegang tot noodzakelijke data, datakwaliteit, meer netwerkpartners, security, goede diensten, en dat informatie breed kan worden gedeeld in de keten.

Een Schiphol Data Coöperatie kan datadelen mogelijk maken. Het doet dienst als één integraal informatieplatform voor de luchtvrachtketen, gebaseerd op samenwerking van de private ketenpartijen met belangrijke steun van de overheid. Kern is om verbinding en verrijking tussen de diverse initiatieven te bereiken, de versnippering te verhelpen en aan te sluiten bij de (landelijke) ontwikkeling in de richting van Single Window Handel en Transport. Aansluiting zal ook worden gezocht met relevante internationale ontwikkelingen.

Bevindingen gebaseerd op marktonderzoek betrokken partijen:

1. Alle geïnterviewden waren het erover eens dat slim gebruik van ICT leidt tot meer inzicht in de goederenstroom en dat daarmee vervolgacties in de keten efficiënter kunnen worden afgewikkeld. Dit gaat om opvolgende activiteiten in het logistieke luchtvrachtproces tussen private partijen onderling, tussen private partijen en overheden of tussen overheden onderling.
2. De Douane is vooruitstrevend bezig en lijkt een Schiphol Data Coöperatie het juiste juridische kader te bieden. Het geeft de overheid de gewenste voordelen: een hogere datakwaliteit, betere handhaving en facilitering van de primaire taken.
3. In een ideale luchtvrachtwereld is een Data Coöperatie noodzakelijk. Een wereld waarbij de toezichthouder niet intervenieert, de afhandelaar tegen minimale kosten opereert, de expediteur in staat is om de planning te optimaliseren en de trucker geen wachttijden ervaart. Door opbouw van historische data kunnen audits en verbetervoorstellen makkelijker uitgevoerd worden. Dankzij automatisch lerende systemen kunnen voorspellende patronen in big data ontdekt worden.

Valkuilen verdere ontwikkeling

De verdere ontwikkeling van een Schiphol Data Coöperatie kan worden beschouwd als een eerste stap naar de implementatie van een supply chain technologie. Om dat tot een succes te maken moet in ieder geval veel aandacht worden gegeven aan het voorkomen van de volgende valkuilen:

1. Experimenteer niet met nieuwe technologie.
2. Onderschat nooit het menselijke aspect.
3. Ga nooit verder als er een zwakke business case is om de economische waarde te berekenen.

Wat staat er te doen?

Een Schiphol Data Coöperatie staat of valt met betrokkenheid van alle partijen. Het is van het grootste belang om alle betrokkenen in de luchtvrachtketen te overtuigen en mee te krijgen. Dit pre-feasibility onderzoek heeft antwoord gegeven op de vraag: “waarom?” De “wat?” en “hoe?” vragen moeten aan bod in een vervolgstudie: het haalbaarheidsonderzoek.

Tenslotte

De kracht van een Schiphol Data Coöperatie is de keten, datadelen tussen alle partijen en doorontwikkeling van bestaande initiatieven. Schiphol Data Coöperatie speelt ook in op ontwikkelingen bij de overheid, eGovernment, zodat een one-stop-shop door samenwerking tussen bedrijven en overheden mogelijk wordt. Daarin fungeert Schiphol Data Coöperatie als een datahub of platform, die naadloos data moet kunnen uitwisselen tussen alle partijen en hubs dan wel platforms. Het is een middel om naar de smartest cargo mainport te groeien en ook in internationale context gestroomlijnde en geharmoniseerde data-interconnectiviteit tot stand te helpen brengen.